Carpan AJAZ ELMAZRY*
”BÂ’NA èntara ḍâ’emma, Wi, ma’ lajhu bânnya’ nyambi kalambhi?”
”Engko’ lagghu’ mangkata ka Jâkarta,” pajâwâbbhâ sambi malebbhu râng-bhârângnga ka ḍâlem ettassa sè bârna celleng. Sattar ghun cengngeng. Tacengnga’. Ma’ pas ta’ lâ-bâlâ jhâ’ mangkata ka Jâkarta. Jhâ’ sènga’a Sattar ta’ ngaterraghi saḍâ’ pangarè’ sè èyènjhâm ghellâ’ ghulagghu ta’ kèra tao.
”Bâ, bâ’na bengkona èdhina’a bâri? Jhâ’ la rèng towana abit ta’ molè.”
”Yâ, Tar. Engko’ mangkata. Ètèlpon malemma mon paman. Soro mangkat. Mon ghun bengko, sèngko’ la marè abâlâ ka nyaè. Soro oḍi’i lampu bilâ la malem.”
”Terros alè’na sè bâḍâ èponḍhuk?”
”Marè èyèntarè ghellâ’ la ka ponḍhugghâ. Sèngko’ marè abâlâ la ka pangurussâ. Kèrèmanna ètransferra sabbhân bulân. Tennang la.”
Mahwi ghi’ nèng-ngennèng tarètan bân Sattar. Embâ binè’na satarètan bân embâ lakè’na Sattar. Angghep ḍupopo Mahwi bân Sattar. Bengkona jhât semma’. Ghun ella’ lorong. Lao’ lorong ḍâjâ lorong. Bhidhâna, mon Sattar lakona atanè bân nolès buku. Mon Mahwi pajhât akaton ghun ella’ bulân mangkat ka Jâkarta. Palèng abit neng-enneng è bengkona palèng ghun tello minggu. Marè jârèya mangkat polè. Alako polè. Ajâgâ toko kalontong. Anḍi’na pamanna sè palèng segghut. Ta’ toman ajâgâ ḍin dhibi’na tekka rèng towana pajhât la anḍi’ kèya.
”Bâ’na nambhu ater ka terminal?”
”Enjâ’, Tar. Sèngko’ marè messen travel la. Èkonè’è ḍâ’enna’ lagghu’.”
”Yâ dhina mon ènga’ jârèya. Sèngko’ molèya ghâllu. Nyèrama sawi polana ghi’,” Sattar pas abhiluk. Nyalo’nong molè. Ta’ kapèkkèran sakalè. Coma nèser ka alè’na sè bâḍâ è ponḍhuk. La tello kalè bâḍâ partemmowan bâlli santrè, rèng towana ta’ toman ḍâteng. Bâriyâ kèya kaka’na, Mahwi. Pajhât teppa’na taḍâ’ è bengkona kèya. Mon kapolana bâjârânna SPP-na ta’ toman tellat. Tapè jhâ’ pas nèspa ngabâssaghi ta’ paḍâ bân ca-kancana sè laèn. Sè laèn èyèntarè kabbhi bi’ rèng towana. Saè sè semma’ otabâ sè jhâu. Ghun karè alè’na Mahwi sè tèp-kettèbhân kadhibi’ân. Taḍâ’ rèng towana. Ta’ toman èyèntarè kaluargana. Nèser. Mellassaghi.
Toman sè partemmowan bâlli santrè sè bulân ri’-bâri’na, Sattar èntar abâkkèllè. Marèna partemmowan, Sattar pas èntar ka alè’na Mahwi. Abâlâ jhâ’ kaka’na ghi’ ta’ ḍâteng. Alè’na ghun aonggu’. Nonḍu’. Ta’ bânnya’ pasaotta. Ghun sakeccap ngoca’ èngghi. Rassana ḍâḍâna Sattar cora’ sè bhungkara. Ngâbâssaghi alè’na Mahwi sè cora’na cè’ kerrongnga ka lâ-bhâlâna. Terro èyèntarana paḍâna ca-kancana sè laèn. Toḍus kèya palèng, bhân-sabbhân partemmowan bâlli santrè, ghun rèng towana sè ta’ ḍâteng. Sè laèn ḍâteng kabbhi.
”Kakan marèna nasè’na, Yâ. Jârèya bâḍâ jhâjhânna è dâlem palastigghâ. Sèngko’ molèya ghâllu. Dhina paperna. Pabhâjheng bâ’na ajhâr. Mon bhuto kètab apa otabâ buku apa ngabâlâ, yâ.”
”Èngghi, Ka’. Sakalangkong….” Matana nyarembeng. Sattar tao jhâ’ cè’ korangnga bellâs kasè. Atèna ghun abhânta. Samoghâ èpaperna’na bân ngaollèya èlmo sè bherkat. Nèser. Mellassaghi oḍi’na tekka kèrèmanna ta’ toman korang, tapè ta’ tao katemmo bân rèng towana.
***
Teppa’na apol-kompol è ampèr, Sattar bân bhâlâna, eppa’, emma’na, embâna, acarèta sakabbhi’na ghulina oḍi’. Ro-moro HP-na amonyè. Èyabâssaghi nomer anyar.
”Hallo, pasèra nèka?”
”Sèngko’, Cong. Sèngko’ konè’è yâ ka terminal…”
”Bâ, sampèyan, Man?”
”Bilâ ghânèka sè èkonè’ana?”
”Satèya, Cong. Sèngko’ ḍâpa’ ka terminal, la.”
”O… Èngghi, Man. Ḍântos ghâllu. Marèna kaulâ mangkata….” Marè matè’è HP-na. Sattar pas jhâghâ mateppa’ sarongnga.
”Sapa, Cong?.” Emma’na Sattar atanya sè teppa’na ngombi’ oto’.
”Man Sirat nèka’ soro konè’è. Samangkèn pon bâḍâ è terminal oca’na.”
”Yâ, jhâlân la konè’è. Tè-ngatè è jhâlân. Jhâ’ kosè ru-kabhuru. Bilâ abit ḍâpa’ kèya. Satèya malem polana. Marè ojhân polè. Jhâlân lècèn kabbhi.”
”Èngghi, Ma’.”
Ta’ biyasana eppa’na Mahwi molè noro’ bis. Biyasana nompa’ travel malolo. Bân biyasana ta’ toman kadhibi’. Pagghun bân bhibbhi’. Ta’ tao jhâ’ bâḍâ apa. Sattar ghun bhâk-nebbhâk toro’ jhâlân. Abhânta dhibi’. Nalèka ḍâpa’ ka terminal, aleyer sakonè’ pas nangalè ka eppa’na Mahwi. Ju’-toju’ è paddhuna toko sambi ko’-roko’an.
Marè asalaman, atanya kabhâr. Eppa’na Mahwi pas ongghâ. Pas mangkat. Kaloppaè ta’ nyambi hèlem ḍuwâ’ân. Dhâddhina nambhu lèbât ḍâlem. Lèbât jhâlân tèkos. Tako’ bâḍâ polisi. Tako’ tapakpak ka CCTV-na polisi.
”Ma’ palèman kadhibi’, Man? Èka’ḍimma bhibbhi’ ma’ ta’ palèman jhughân?”
”Sakejjhâ’â sèngko’ ghun, Cong. Palèng ghun tello arè. Marè jârèya mangkata polè. Kèng ghun bâḍâ parlo.”
”Mahwi bhuru ri’-bâri’na sè mangkat, Man….”
”Yâ, Cong. Arowa ajâgâ ḍin pamanna sè è Jâkarta Selatan. Kaḍuwâ’ân rowa bân Elli’na. Pamanna ajâgâ sè sèttonganna ghi’ bhuru mukka’. È Tangerang.”
Ta’ èghârâssa, acarèta ḍâpa’ man-ḍâ’emman è attas sapèdâ. Mo-temmo la ḍâpa’ ka tanèyanna bengkona Mahwi. Eppa’na Mahwi toron.
”Sakalangkong, Cong….”
”Dhina sèngko’ lagghuna èntara ka bengkona bâ’na. Èntara ka eppa’na. Bâḍâ parlona.”
”Èngghi, Man… Dhingghâl kaulâ ka palèmanna dhimin.”
È co’-konco’na ḍâun ebbhun nyapcap. Ajâm la toron kabbhi ḍâri kandhângnga. Akotak. Amonyè dhâlâ maongâ’ lè’èr. Ra-kèra ra’-tèra’ tana, eppa’na Mahwi la ajâluddu’ ḍâri ḍâjâ. Roko’na la èsaropong. Temmo jheng-manjheng è aḍâ’na kobhungnga Sattar.
”Cong, èḍimma eppa’na?”
”Bâḍâ è kanḍhâng, Man. Palèng ngowèr calatthong. Jhâ’ ghi’ bhuru toron ḍâri kobhung, Man. Dhingghâl lèngghi dhimin, Man…”
”Yâ, Cong….” Sambi alèrsèt korsè karèt pas ajhilpek buri’na. Toju’ masèpa’. Roko’na èsolet polè. Èsaropong polè. Èserghu’ polè. Roko’ sè kènè’na sabellâs dhubellâs paḍâ bân lèntè pakènè’na.
”Bâ, bâddiyânna bâḍâ dhika, Ka’. Bâjâ napè sè ḍâteng?” Oca’na eppa’na Sattar sè bhuru kalowar ḍâri kandhângnga. Terros abâcco. Aserbit pas ngala’ roko’na è adhegghâ labângnga.
”Malemma, Lè’. Jhâ’ sè ngonè’è bulâ malemma Sattar. Pola ta’ abâlâ.”
”Tèḍung bulâ malemma, Ka’. Kaso. Jhâ’ sa’arèyan ta’ istirahat sakalè. Embhuk ta’ palèman jhughân, Ka’?”
”Bhuntèn, Lè’. Jhâ’ bulâ ghun sakejjhâ’â. Bilâ marè urusân pas mangkata polè.”
”Urusân napè kèng, Ka’? Tapè engkèn ghâllu, cora’ ghi’ taḍâ’ kobhina. Paka’ ghu-lagghu.”
”Cong, pamanna ngala’aghi kobhi.”
”Èngghi, Pa’. Anèka’ pajhât teppa’na nyalèn.”
Sa’abiddhâ aḍhâ-kanḍhâ, ko’-roko’an, atanya kabhâr, arè la nganthang tèra’. Monyèna mano’ la nganthang rammè. Kobhi sè bullâ’ aobâ ka nga’-anga’ koko. Man-nyamanna èsarothot. Èkatambhâ paè’na èber lagghu.
”Bulâ molè sanonto nèko, Lè’, terro ajhuwalâ tana sè è bâbâ ghunong.”
Ta’ metto saot. Ḍâḍâna eppa’na Sattar temmo jeḍḍegghân. Sèyal.
”Ma’ èjhuwâlâ, Ka’? Èjhuwâlâ ka pasèra? Ghârowa kan tana pabherri’na encèng, lambâ’. Kan èsoro tamennè jhâghung.”
”Mukka’a toko polè bulâ, Lè. È Banten. Èman, bâḍâ sè ajhuwâlâ. Pon ghenna’. Karè ngennèngngè. Mon urusân sè èjhuwâlâ, sè ngurussaghi Jhi Dulla. Oca’na ngoca’ orèng lowar kottha sè mellèya. Marè acaca ri’-bâri’na la. Teppa’na bulâ ghi’ bâḍâ è Jâkarta. Èngghi mon kapolana lambâ’ pajhât èsoro tamennè jhâghung bi’ Mama’. Tapè jhâ’ mangkèn taḍâ’ sè merghi’enna, Lè’. Tèmbhâng èpabânḍung, ta’ bhângo’ èjhuwâlâ. Ollè apoter pessèna.” Pajâwâbbhâ eppa’na Mahwi cè’ èntèngnga. Cora’ pajhât la cè’ tarèkka sè ajhuwâlâ tanana. Jhâ’ toro’ sè mellè toko sè pertama, tana sè ḍin binèna jhât la èpangalto’ kèya. Pas èya’ ghi’ nambâ’â polè. Mangalto’a polè.
Eppa’na Sattar ghun gu’-onggu’ân. Ta’ tao jhâ’ abhânta’a apa. Sakalèmbâ’ è atèna tombu kakobhâtèran. Ma’ bisa eppa’na Mahwi bângal ajhuwâl tana sè èsangkolè ḍâri rèng towana. Sampè’ sabellunna taḍâ’ omor toman abâlâ, jhâ’ kodhu tamennè jhâghung. Tapè satèya pas ngoca’ èjhuwâlâ.
”Èngghi mon bulâ ta’ bisa alanglang, Ka’. Ghânèko napè ca’na dhika. Sakèng mon pas èjhuwâl kabbhi, na’-potona, Mahwi bân alè’na, èpamèlowa napè, Ka’?”
”Mon ghun Mahwi bân alè’na jhâ’ ta’ kèra atanè, Lè’. Dhingghâl ma’ tokona lajhu èkadhuwâi. Mon kèrana paghi’ kenceng atanèya, dhina ma’ mellè laèn tana. Pessèna ma’ èngala’aghi ollèna toko. Ghâmpang na poko’na, Lè’.”
Eppa’na Sattar sajân yâkin, jhâ’ eppa’na Mahwi lakar ta’ kèra kennèng pèngo polè. Pagghun sè èjhuwâlâ sè anyama tanana. Èjhuwâlâ ka rèng lowar kottha sè kennal lèbât Jhi Dulla. Mon kaḍhung karep, eppa’na Mahwi pajhât ta’ kèra kennèng rembhâggi. Èkakanḍhâ ka tarètanna bânnè arembhâggâ, tapè ghun abâlâ’â.
Tana sè apolong bân sè anḍi’na eppa’na Mahwi pajhât la bânnya’ sè ngalto’. Èjhuwâl ka orèng lowar kottha. Kabânnya’an pajhât Jhi Dulla pangâḍâ’na. Bâḍâ kèya sè lèbât apèlla. Magghi tompessa la tana è bâbâ ghunong. Èjhuwâl kabbhi. Bâḍâ sè èkaongkos umroh. Sakèng kabânnya’an èkabhânḍhâ toko kalontong è Jâkarta.
Sattar sè ta’ sangajâ ngèḍing ka bhântana pamanna ka eppa’na, rassana tapegghâ. Pajhât èkaghilâ’â ongghu toko kalontong rèya. Sampè’ ta’ tao jhâ’ tana sangkolan. Pagghun èjhuwâl. ”Bârâmma pèra’ mon pas ècapo’ bâlâ’? Naudzubillah….” Atèna Sattar abhânta. Sèla bâriyâ dhâlâ loppa ka kabâḍâ’ânna na’potona sè bâḍâ è ponḍhuk. Ta’ tao jhâ’ ènga’ apa. Ta’ tao jhâ’ ḍâpa’ ḍâ’emma ngajhina. Ta’ tao jhâ’ apa’an sè èyajhârraghi. Poko’ ghun kèrèman sè ta’ èpakorang. Poko’ la marè ètransfer. Ta’ tao èsongop sakalè.
”Mekar, paghi’ bilâ pon kaulâ bân sampèyan apolong, sènga’ ghi, padhâ patang paènga’. Jhâ’ sampè’ bhâs-talambhâs marghâna dhunnya. Bi-lebbi urusân na’poto. Jhâ’ sampè’ anḍi’ angghebbhân sè penting cokop pessèna. Cokop kakanna. Tapè ta’ toman èbherri’ bellâs kasè sè cokop. Ta’ toman èdidik èpateppa’. Ta’ toman èkontrol. Ampon. Na’poto rèya aset sè palèng aghung. Sè bhâkal nolonga kaulâ bân sampèyan. Bi-lebbi nalèka kaulâ bân sampèyan ampon taḍâ’ omor.”
”Kaulâ saroju’ ka oca’na sampèyan. Jhâ’ sè èkodhuwâghi ḍâlem akaluwarga nèka, jhâ’ sampè’ abân-sarombânnaghi ka dhâdhingghâlânna rèng seppo. Bi-lebbi tana sangkol. Kodhu ladhinè ongghu. Kodhu jâgâ ongghu. Jhâ’ sampè’ ghuna’aghi bân-sarombân. Apa polè sampè’ èjhuwâl ron-ta’karon,” sattar nge-chat Mekar, rèng bine’ sè bhâkal èpadhâddhiyâ binena. (*)
Sumenep, 20/02/23
*)Mahasiswa pascasarjana Unisma, pegiat Komunitas Ghâi’ Bintang. Noles buku Oḍi’ bân Ta-carètana.
