SAMARENA reng towa lake’na Salman seda, akaton tadha’ pole areppan kaangguy odhi’. Amarga bannya’ jarum se nyocco atena saengga sake’ ta’ bu-ambu ekarassa.
”Cong, ba’na kodu sabbar. Reya la daddi jalan takdirra eppa’na. Se talka, banne coma ba’na. Kabbi padha,” oca’ anomma Salman ta’ kala seddhina. Salman ta’ ajawab, coma ekaedhing ja’ Salman teppa’na nanges sampe’ seggunen.
Sapa se kowat narema kanyata’an oreng towa adinggal dunnya? Sapa se kowat namba’ loka se ta’ paddhang dharana? Sapa se kowat manjeng mon sala settong kateggu’anna badha se gujur? Rassa e atena Salman onggu-onggu talebat sake’ lantaran edina mate ban eppa’na.
Marena ekoburagi, Man Sadik, taretan ebuna Salman aca-caca ban ebuna Salman e amper romana. ”Le’, kuliyana Salman epaterrossa apa enja’?” oca’ Man Sadik matabar. Ebuna Salman neng-enneng. Tadha’ jawaban. Tadha’ oca’. ”Le’ Saleha, mara sengko’ jawab. Terros apa enja’?” Man Sadik atanya pole.
”Em… mon engko’, terrona langsung epakabina. Apa se ebajaragina ka kampus. Eppa’na la mate,” badha nanar e matana ebuna Salman.
”Ja’ pekkere mon masala pesse. Sateya reya, dha’ramma ba’na se terrosa adu’aagi Salman sopaja’a bajjra.”
”Tape, Ka’…” ebuna Salman megga’ cacana Man Sadik.
”Poko’na Salman wajib materros kuliyana. Parcaja ba’na ka sengko’, Le’,” Man Sadik jaga dhari toju’na nojju ka kamarra Salman.
”Cong, Salman, bukka’ labangnga, Cong,” Man Sadik nokthok labang kamarra Salman. Labang ebukka’, Salman ngatore pamanna maso’ ka kamarra. Man Sadik ta’ duli acaca. Ngabas matana panakanna se ce’ merana. Arassa talka dhadhana.
”Cong, sengko’ gi’ buru nyator ban ebuna,” Man Sadik ta’ nerrosagi cacana. Badha rassa ta’ nyaman mon langsung ngoca’ ja’ ebuna ta’ terro materrosa Salman akuliya.
”Kaula paggun asakola’a,” Man Sadik kasambu’. Tao dhari dhimma Salman reya.
”Sapora dhari kaula dha’ ebu. Kaula ta’ bisa kaangguy motos sakola. Cokop kaula potos ban eppa’, Man,” socana Man Sadik ngambang aeng mata. Salman eparangko ban Man Sadik.
”Cong, sateya baktona ba’na kaangguy mabunga ebuna, sengko’, ban kabbi kaluwargana ba’na,” eosap se anyama obu’na Salman. Man Sadik ban Salman nanges abareng.
Pajjar ampon nyonar. Langnge’ serdhang tadha’ ondhem. Maske paggun nyempen nanar e atena, Salman kalowar nyare ebuna. Etemmona ebuna badha e dhaporra.
”Man, ba’na arapa’a dha’ enna’? Ngalle, ame’ bau tomang kalambina,” ebuna nyoro Salman kalowar dari dhapor.
Salman coma mesem. ”Pangaterrona kaula long-nolongana sampeyan,” Salman ajawab sambi langsung ngala’ po-sapo. Ta’ anya-tanya pole ka ebuna ebagi enja’na.
”Dhu… ambu, Cong. Dina sengko’ se asapowana. Ba’na ngaji bai ka makamma eppa’na, mompong gi’ laggu,” agadhek atena Salman. Melana ebuna nyebbut eppa’na.
”Dha’emma’a, Man?” Sala settong tatanggana Salman atanya e baktona lebat e taneyanna.
”Kaula entara ka makamma eppa’, Nom,” tatanggana Salman gu’-onggu’an sambi nerrosagi lalakonna.
Salman la dhapa’ ka makamma eppa’na. E makam ce’ seppena. Coma Salman kadibi’an se badha e dhissa’. Aeng matana temmo gaggar ta’ egarassa. Rassa panas amarga malocot kole’ se badha e badanna.
”Ja’ are gi’ laggu, ma’ ate la ngalkal,” oca’na Salman ka aba’ dibi’na sambi ngosso aeng matana.
”Alfatihah…” Salman ce’ hoso’na maca sorat Alfatehah. Eterrosagi ka Sorat Yasin. Onggu bacca aeng mata se anyama lemperanna Alqur’an. ”Pa’, kaula banne asajja se makalowara aeng mata. Namong kalowarra lakar ta’ ekarassa. Saporana, Pa’. Sampeyan ta’ olle seddhi e koburan lantaran ngoladi kaula lako nanges bila enga’ ka sampeyan.”
”Ba… nape maksodda dika, Cong?” sowara ranyeng ekaedhing Salman. Salman alenga’, mo-temmo badha pa’-eppa’ ampon towa jeng-manjeng e seddi’na. ”Cong, saporana mon ba’na takerjat. Sengko’ gi’ buru teppa’na ngare’, nangale ba’na teppa’na ngaji. Sengko’, ya… ngare’. Mo-temmo sengko’ ngedhing ba’na reya acaca ka koburan, asapora, nyoro ta’ olle seddhi. Keng bisa ngabas pa? Baramma, Cong?” Pa’-eppa’ se towa jareya atanya sambi nyekket bingkeng.
”O… daddi oreng se badha e alam kobur reya bisa nangale ka oreng se badha e alam dunnya,” pa’ towa gu’-onggu’an mare ngedhingagi cacana Salman.
”Tape, Pa’, mon oreng se badha e dunnya ta’ bisa nangale ka se badha e kobur. Salaenna gapaneka, Pa’, oreng kobur coma ngarep kereman du’a dhari to-potona. Melana ampon ta’ bisa se abaliya ka dunnya kaangguy namba amal,” badha legga e atena Salman. Sateya elmona sakone’ bannya’ eamalagi.
”Cong, mon sateya sengko’ nyorowa tang ana’ asakola ka ba’na,” Salman kasambu’ ngedhing cacana pa’ towa. Pangaterrona Salman gi’ acaca’a, tape pa’ towa langsung mole dhing-ngendhing akaton ce’ kaburuna.
Salman dhapa’ ka romana. Ebuna mare atana’, la ta-maranta. ”Man, se ngakanna. Polana marena edhinna’ bakal bannya’ oreng agabaya palappa,” Salman aonggu’ ta’ acaca.
Sajan aban, bu’-ibu’ sajan bannya’ se dhateng. Sakejji’ aggi’ romana Salman bakal ramme. Salman maso’ ka kamarra. Mekker dha’ramma mon pas pa’ towa entar onggu ka romana. Salman buto ka Man Sadik. Tape sengka se entara ka romana.
”Assalamu alaikum…” badha oreng ngolok salam. Salman ta’ kalowar. Tako’ teppa’ ka pa’ towa. Atena Salman nalengsa, posang e leggana.
”Salman, kalowar. Badha Man Sadik terro acaca’a ban ba’na,” Sowarana ebuna maelang seyalla atena Salman. Man Sadik badha e musalla. Salman asalaman pas toju’ e seddi’na.
”Badha ponapa?” Salman atanya ka Man Sadik.
”Ba’na tatemmo ban sapa e makam?” Man Sadik ajawab kalaban petanya. Salman seyal. Man Sadik ma’ bisa tao? Oca’ Salman e dhalem atena.
”Gella’ badha oreng entar ka roma. Mo-temmo acareta ja’ tatemmo ban ke’-lake’ ngodha. Ngaji ka makam, ca’na. Ya, intina pa’-eppa’ towa atanya ka sengko’ kennal apa enja’. Polana pa’-eppa’ jareya terro masakola’a ana’na ka lalake’ se atemmo e makam. Sengko’ pas ngoca’, ja’ sengko’ reya pamanna lalake’ jareya. Sengko’ langsung nyangka ba’na lalake’ jareya.”
”Ma’ bisa, Man?” Salman atanya melana kaburu se taowa ka jawabanna.
”E disa reya, ce’ malaratta se nemmowa oreng ngodha entar ka makam. Entar ka ngaji, esoro aberseyan astana ma’ kaena, ason-soson cacana. Paleng kadaddiyan areya, sala settong tandha ba’na bakal bajjra’a, Man.”
Badha seyang, badha malem. Badha lapar, badha kennyang. Badha bunga, badha sossa. Badha jembar, badha tanges. Lakar bariya kaodhi’an.
Pokol satengnga tello’ Salman ban ebuna atahajjud. Mare abajang, Salman sakone’ nyator, ”Kaula laggu’ terro abaliya ka pondhuk,” ebuna Salman ta’ duli ajawab.
”Ta’ usa kapekkeran. Kaula ampon raja. Ta’ usa kerem satengnga bulanan. Cokop sabulan sakaleyan. Pabannya’an kereman du’a etembang obang. Kaula ta’ kera kalaparan,” badha aeng mata nyapcap. Salman sajan nondhu’.
”Iya,” jawaban pandha’ ebuna, matadha’ sakabbina sossa se nalpe’ dha’ atena.
Man Sadik la ranta se ngaterra Salman ka pondhuk. Samarena ngakan, Salman asalaman dha’ ebuna. ”Senga’, paenga’ ja’ ba’na gi’ andhi’ ebu,” pessenna ebuna sakone’ bannya’ macellep dha’ atena.
Salman nae’ ka sapedha. ”Ba… ba’na ta’ entara ka eppa’na kadha’?” Man Sadik atanya ka Salman kalaban sowara laon. ”Bunten. Ta’ terro nangesa gu-laggu. Kaula ampon lastare apatteha,” Salman ajawab ta’ kala laonna.
E salanjangnga parjalanan, Salman nanceppagi bakte odhi’na dha’ oreng towa dhuwa’na. Salman parcaja, Guste Pangeran paste apareng jalan kaangguy Salman daddi oreng se bajjra.
”Man, kaula asen-pessenna,” Man Sadik ngangka’ ales. Nandhai ja’ aba’na lesso se acaca’a. Salman mesem. ”Manabi badha pa’-eppa’ towa aca-caca pole, soro langsung pamondhuk ana’na ka pasantren neka. Kaula se ajamina. Kaula se ajaga’a.”
”Mon pas bine’ ana’na?” aherra Man Sadik acaca keya.
”Ba… nyaman pas,” Salman agaja’. ”Paggun kaula se ajamina tor kaula se ajaga’a, tape lebat santre bine’. Neka se ekoca’ sistem patoro’an, Man.” Man Sadik coma gu’-onggu’an.
”Senga’, Man. Kabala’agi ka pa’-eppa’na. Neka amanat,” Salman masenga’ pole ka pamanna.
”Iya, amanat dhari Ma’kae Salman,” Salman asalaman sambi nyegga gella’. Man Sadik mole.
*)Nyama KTP-na Ramlah Qusyairi, santre MA 1 Annuqayah Pottre jurusan elmo-elmo agama.
